Οστεοπόρωση

Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση των οστών που χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική πυκνότητα με συνέπεια την επιδείνωση της αρχιτεκτονικής του οστού, τη μειωμένη μηχανική αντοχή των οστών και τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Είναι γνωστή και ως "σιωπηλή νόσος" επειδή συχνά εξελίσσεται χωρίς εμφανή συμπτώματα μέχρι να συμβεί κάποιο κάταγμα. Τα αίτια της μείωσης της οστικής πυκνότητας και απώλειας της περιεκτικότητας των οστών σε μεταλλικά άλατα βρίσκονται στη δημιουργία ενός αρνητικού ισοζυγίου οστού, στην αναντιστοιχία δηλαδή μεταξύ της ταχύτητας δημιουργίας νέας οστικής ουσίας και αποικοδόμησης της παλαιάς. Αυτό έχει ως δυσάρεστη συνέπεια την πρόκληση καταγμάτων στα οστά ακόμα και με ελάχιστη πίεση, όπως είναι η άρση μικρού βάρους, ενώ έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις όπου τα κατάγματα συμβαίνουν δίχως την ύπαρξη κάποιου εξωτερικού παράγοντα. Τα σημεία που θεωρούνται πιο ευαίσθητα και εκτεθειμένα στα κατάγματα της οστεοπόρωσης είναι οι σπόνδυλοι, οι καρποί και η κεφαλή του μηριαίου οστού.

Η οστεοπόρωση μπορεί να επηρεάσει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, αλλά είναι πιο συχνή σε:

• Γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση λόγω της μείωσης των οιστρογόνων.

• Άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας.

• Άτομα με: Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης, χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, καθιστική ζωή ή έλλειψη άσκησης, καπνιστική συνήθεια ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ορμονικές διαταραχές (π.χ. υπογοναδισμό, υπερθυρεοειδισμό), μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών.

Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή οστεοπόρωση.

Τύποι πρωτοπαθούς οστεοπόρωσης

• Ο πιο συνηθισμένος τύπος πρωτοπαθούς οστεοπόρωσης ονομάζεται μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση, η οποία συμβαίνει όταν οι γυναίκες σταματήσουν να απελευθερώνουν οιστρογόνα μετά την εμμηνόπαυση.

• Η γεροντική οστεοπόρωση εμφανίζεται σε άντρες και γυναίκες άνω των 70 ετών.

• Ιδιοπαθής οστεοπόρωση (σπάνια) σε νεαρή ηλικία.

Δευτεροπαθής οστεοπόρωση

Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση προκύπτει από την ύπαρξη συγκεκριμένων νοσημάτων – είτε ευθύνονται τα ίδια τα νοσήματα είτε η χρόνια ειδική φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση τους. Ενδεικτικά:

• Σακχαρώδης διαβήτης.

• Ενδοκρινικά νοσήματα (υπερπαραθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός).

• Ρευματοειδής αρθρίτιδα.

• Νοσήματα γαστρεντερικού συστήματος (Crohn, κοιλιοκάκη, χρόνια ηπατική νόσος).

Η οστεοπόρωση συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Όταν η πάθηση προχωρήσει, μπορεί να εμφανιστούν:

• Πόνος στη μέση ή τη σπονδυλική στήλη.

• Καθίζηση του ύψους (λόγω καταγμάτων στους σπονδύλους).

• Κάταγμα μετά από μικρή πτώση ή τραυματισμό (π.χ. ισχίου, καρπού, σπονδύλων).

• Δυσκολία ισορροπίας όταν στέκεστε ή ανεβαίνετε σκάλες.

Η διάγνωση γίνεται με μέτρηση της οστικής πυκνότητας μέσω ειδικών εξετάσεων, όπως:

• Οστεομετρία DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry), που μετρά την πυκνότητα στα ισχία και τη σπονδυλική στήλη.

• Εξετάσεις αίματος για αξιολόγηση του μεταβολισμού των οστών.

Συντηρητική Θεραπεία

• Φαρμακευτική αγωγή:

  - Διφωσφονικά (π.χ. αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη).

  - Ορμονικές θεραπείες για γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.

  - Ανάλογα παραθορμόνης και άλλες νεότερες θεραπείες.

  - Αναλγητικά (παρακεταμόλη, κωδεΐνη, σπάνια μορφίνη).

  - Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ιβουπροφένη, ναπροξένη κ.ά.).

  - Καλσιτονίνη και τεριπαρατίδη (ενδείκνυνται για κατάγματα λεκάνης και σπονδυλικής στήλης).

• Συμπληρώματα: Ασβέστιο και βιταμίνη D.

• Ειδική φυσικοθεραπεία για βελτίωση της ισορροπίας και πρόληψη πτώσεων.

• Προσαρμογή διατροφής.

• Θωρακο-οσφυο-ιεροί νάρθηκες και κηδεμόνες (μπορεί να βοηθήσουν στην αποφυγή περαιτέρω συμπίεσης των σπονδυλικών σωμάτων).

Χειρουργική Θεραπεία

Σπάνια ενδείκνυται ανοιχτή χειρουργική αντιμετώπιση των οστεοπορωτικών καταγμάτων των σπονδύλων. Αφορά σε περιπτώσεις με νευρολογική σημειολογία και σημαντική αστάθεια του σκελετού.

Δυστυχώς, η φτωχή οστική πυκνότητα που χαρακτηρίζει τους σπονδύλους, καθιστά την σταθεροποίηση και την αρθρόδεση των σπονδύλων αυτών αρκετά δύσκολη. Για την αντιμετώπιση του πόνου, η εφαρμογή κυφοπλαστικής και σπονδυλοπλαστικής είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και ασφαλής. Συνίστανται στην έγχυση ενός ειδικού υλικού (PMMA = οστικό τσιμέντο) στους παθολογικούς σπονδύλους, με στόχο της αποκατάσταση του φυσιολογικού ύψους και ισχύος του οστού.